Chim Việt
Cành
Cách Ghi Nhanh và Gơ Nhanh Chữ Việt Bài 5 – Cách gơ tắt chữ Việt không dấu Trần Tư B́nh |
Bài này tŕnh
bày một phương pháp có hệ thống để gơ
tắt chữ Việt không dấu. giúp tiết kiệm
được nhiều số phím phải gơ. Ta tiết
kiệm được nhiều hơn nữa khi dùng chung
phương pháp này với trang gơ tắt các từ
thường dùng của riêng ta tự tạo. Phương
pháp này do TS. Ngô
Đ́nh Học, tác
giả bộ gơ WinVNKey, đă tích hợp cách tốc kư
trong bài “Tốc kư chữ Việt” của
chúng tôi vào WinVNKey, tạo ra một phương pháp
mới gơ tắt chữ Việt không dấu: gơ chữ
tốc kư không dấu mà màn h́nh máy tính vẫn hiện ra
chữ Việt không dấu trọn vẹn. Bốn
bước cần làm để dùng phương pháp
mới gơ tắt chữ không dấu là: 1. Nhớ
qui ước gơ tắt chữ không dấu. 2. Hạ
tải WinVNKey. 3. Điều chỉnh WinVNKey để gơ
tắt chữ không dấu. 4. Điều chỉnh WinVNKey để
dùng chung phương pháp mới với trang gơ tắt
của riêng ta tự tạo. I. Bước 1: QUI ƯỚC GƠ TẮT CHỮ
KHÔNG DẤU Chỉ
cần nhớ 24 qui ước và 1 ngoại lệ. Xin
đọc các qui ước gơ tắt từ trên xuống
dưới v́ chúng có quan hệ nối tiếp. A. Phụ âm đầu
chữ Có
7 qui ước: (*)
C tự động bung ra k khi sau c là e,
i. Nếu như không muốn bung ra k mà
vẫn là c th́ ta gơ phím thoát \ trước khi gơ e, i. (**) Nếu không muốn bung ra kh mà vẫn là
k th́ ta gơ lặp
phím k (hoặc gơ phím
thoát \ trước khi gơ k). (***) G tự
động bung ra gh, khi sau g là e, i, như ga
→ ga, ge → ghe. (****) NG tự
động bung ra ngh, khi sau ng là e, i, như nga
→ nga, nge → nghe. B. Phụ âm cuối chữ Có
3 qui ước: Hai phần
trên có tất cả 10 qui ước gơ tắt. Chúng
được nhiều người biết đến
v́ những người đi trước đă nêu ra khi
bàn về vấn đề cải tiến chữ
quốc ngữ. C. Vần “Nguyên âm ghép +
chữ cái” Đây là
phần cuối cùng nhưng quan trọng v́ tŕnh bày cách gơ
tắt có hệ thống cho 39 vần không dấu, vốn
có 3 hoặc 4 chữ cái, xuống c̣n 2 chữ cái cho
mỗi vần. Tiếng
Việt hiện có tất cả 44 vần không dấu
“Nguyên âm ghép + chữ cái”. Trong đó,
5 vần: oong, oanh, uenh, oach,
uech đă được gơ tắt là oog, oah, ueh, oak, uek như vừa tŕnh bày ở trên
(xem ví dụ phần I.B). C̣n lại
39 vần: Trong đó
có: - Các nguyên
âm ghép: ua, oe, ie hay ye, oa, uo,
uye. - Các
chữ cái cuối: t, p, c, n, m, ng, i hay y, u hay o. 39 vần
nầy được gơ tắt c̣n 2 chữ cái cho mỗi
vần, bằng cách: - Rút
gọn nguyên âm ghép c̣n một nguyên âm. Và - Thay
chữ cái cuối bằng một chữ cái khác. Rút gọn
nguyên âm ghép c̣n một nguyên âm. Có 6 qui ước và 1 ngoại lệ: A = ua E = oe I = ie, ye O = oa ……
(Ngoại lệ: A = oa cho vần “oay”) U = uo Y = uye Thay chữ
cái cuối bằng một chữ cái khác. Có 8 qui
ước: • D = t • F = p • S = c • L = n • V = m • Z = ng • J = i, y • W = o, u Ráp 6 nguyên
âm rút gọn vào 8 chữ cái cuối khác, ta gơ tắt
được 39 vần trên mỗi vần chỉ c̣n 2
chữ cái. Do đó, chỉ cần nhớ 14 qui
ước trên, ta dễ dàng nhớ được 39
vần gơ tắt sau: Sau đây
là ví dụ cho 39 vần gơ tắt trên. Các ví dụ tổng
hợp tất cả qui ước gơ tắt ở các
phần trên để cho thấy nhiều chữ
được gơ tắt rất nhanh. II. Bước 2: HẠ TẢI WINVNKEY WinVNKey
miễn
phí. Vào trang nhà
của WinVNKey http://winvnkey.sf.net, nhấn
chữ “Download”, sẽ hiện ra trang chứa các phiên
bản. Ta hăy tải xuống phiên bản mới nhất. Những ai
chưa thạo máy vi tính, có thể đọc thêm bài
hướng dẫn căn bản “Hạ
tải WinVNKey & Gơ chữ Việt”
để biết cách hạ tải. Xin xem ở
đường dẫn sau: http://chuvietnhanh.sf.net/HaTaiWinvnkeyVaGoChuViet.htm . III. Bước : ĐIỀU CHỈNH WINVNKEY
ĐỂ GƠ TẮT CHỮ KHÔNG DẤU a) Chạy
WinVNKey 5.4.444 hoặc mới hơn. b) Nếu
thích giao diện tiếng Việt, nhấn nút Run ở
trang c) Ở
trang Chính ( H́nh
1: Trang Chính
khi chỉ dùng phương pháp gơ tắt “Cách Tubinhtran (không
dấu)”. d) Các
chữ màu xanh trong khung WinVNKey đều là
đường dẫn để xem thêm thông tin liên
hệ. Nhấn chữ "Macro"
ở H́nh 1, sẽ hiện ra khung “Chọn Lựa Macro”>
chọn trang “Tệp Macros”> trong hộp nhỏ kế
chữ “Trang Macro” chọn “số 4 Vần Lười:
phải gơ ở sau cụm âm Việt” > chọn bôi
đen “Cách Tubinhtran không dấu”, như h́nh sau đây. H́nh
2: Khung
“Chọn Lựa Macro” khi dùng phương pháp gơ tắt
“Cách Tubinhtran (không dấu)”. Khi chọn
ô số 7 “Cách Tubinhtran (không dấu)” ở hộp bên trái
th́ ta sẽ thấy hộp bên phải liệt kê các macros
gơ tắt. e)
Điều chỉnh xong như trên là có thể bắt
đầu dùng phương pháp gơ tắt chữ không
dấu theo các qui ước gơ tắt đă tŕnh bày ở
trên (phần I). IV. Bước 4: ĐIỀU CHỈNH WINVNKEY
ĐỂ DÙNG CHUNG PHƯƠNG PHÁP MỚI VỚI TRANG GƠ
TẮT CỦA RIÊNG TA TỰ TẠO Nếu ta
muốn tự qui ước một số từ thường
dùng như: |dc = duoc| |vn = Viet Nam|, v.v…, ta có thể cài vào
tệp gơ tắt của riêng ta, có tên như “Thường Dùng”, trong khung
“Chọn Lựa Macro”. Để
kết hợp phương pháp gơ tắt với tệp
(file) gơ tắt “Thường
Dùng”, ta thực
hiện: a) Làm các
bước như vừa tŕnh bày ở trên trong phần
III, chỉ trừ bước III.c là khác. Ở
bước III.c, ta chọn lại như sau: thêm “Từ
Lười” vào hộp Macro, như h́nh sau đây. H́nh
3: Trang Chính
khi dùng kết hợp phương pháp gơ tắt với các tệp gơ tắt của riêng ta. b) Nhấn
chuột chữ "Macro"
ở h́nh trên, sẽ hiện ra khung “Chọn Lựa Macro”.
Trong khung này, chọn trang “Tệp Macros”> trong hộp
nhỏ kế chữ “Trang Macro” chọn “6. Từ
Lười: phải gơ ở đầu cụm chữ…”
> chọn bôi đen “Thường dùng”, như h́nh sau: H́nh
4: Khung
“Chọn Lựa Macro” khi kết hợp phương pháp gơ
tắt với
các tệp gơ tắt của riêng ta. c) Nhấn
nút “Biên soạn”, ở góc dưới khung “Chọn
Lựa Macro”, sẽ hiện ra khung “Biên soạn Macro
Từ Lười” để ta cài đặt, thêm bớt
các qui ước gơ tắt của riêng ta cho tệp
“Thường dùng”, như h́nh sau: H́nh
5: Khung “Biên
soạn Macro Từ Lười” cho tệp gơ tắt
“Thường dùng”. Ví dụ,
muốn thêm macro |dc = duoc| vào tệp “Thường Dùng”, ta làm như sau: - Nhấn
nút “Thêm”. - Gơ macro
“dc” và “duoc” vào 2 ô
dưới đáy. - Nhấn
nút “Nhập vào”. Tức th́, macro |dc = duoc| sẽ thêm vào
khung ở trên. - Sau cùng,
nhấn nút X ở góc trên
để đóng lại và macro |dc = duoc| sẽ
được lưu trữ. Điều
chỉnh như trên là có thể dùng chung phương pháp gơ
tắt chữ không dấu với tệp gơ tắt
của riêng ta tự tạo.
V. LỜI CUỐI • Gơ tắt chữ Việt có
dấu: Cách gơ tắt chữ có dấu cũng
tương tự cách gơ tắt chữ không dấu. Xin
đọc bài “Phương pháp mới gơ
tắt chữ Việt” ở
trang mạng Chữ Việt
Nhanh: http://chuvietnhanh.sf.net để
được hướng dẫn chi tiết. Hiểu
được cách gơ tắt chữ không dấu th́ ta
dễ dàng hiểu được cách gơ tắt chữ có
dấu. • Chúng tôi
xin chân thành tri ân TS Ngô
Đ́nh Học đă tiên
phong thiết kế lại các trang macro của WinVNKey
hầu tích hợp được các đề nghị
của bài viết “Tốc kư chữ Việt”. •
Trung b́nh, tốn khoảng nửa giờ để
nhớ được toàn bộ qui ước gơ tắt:
24 qui ước + 1 ngoại lệ. Tập gơ
một vài giờ , ta sẽ thấy rơ sự hữu
hiệu của phương pháp gơ tắt chữ Việt
không dấu. © Trần
Tư B́nh (Email: |
Tạp chí
mạng Chim Việt Cành
[ Trang
trước ]
[ Trở
Về
]