Chim Việt Cành Nam         Trở Về   ]                                                                                                                 Bản để in:  [ PDF ]  [ Word ] 

                                                    


 

 

Cách Ghi Nhanh và Gơ Nhanh Chữ Việt  

 

Bài 5 – Cách gơ tắt chữ Việt không dấu

 

Trần Tư B́nh

 

 

 

Bài này tŕnh bày một phương pháp có hệ thống để gơ tắt chữ Việt không dấu. giúp tiết kiệm được nhiều số phím phải gơ. Ta tiết kiệm được nhiều hơn nữa khi dùng chung phương pháp này với trang gơ tắt các từ thường dùng của riêng ta tự tạo.

 

Phương pháp này do TS. Ngô Đ́nh Học, tác giả bộ gơ WinVNKey, đă tích hợp cách tốc kư trong bài “Tốc kư chữ Việt” của chúng tôi vào WinVNKey, tạo ra một phương pháp mới gơ tắt chữ Việt không dấu: gơ chữ tốc kư không dấu mà màn h́nh máy tính vẫn hiện ra chữ Việt không dấu trọn vẹn.

 

Bốn bước cần làm để dùng phương pháp mới gơ tắt chữ không dấu là:

1. Nhớ qui ước gơ tắt chữ không dấu.

2. Hạ tải WinVNKey.

3. Điều chỉnh WinVNKey để gơ tắt chữ không dấu.

4. Điều chỉnh WinVNKey để dùng chung phương pháp mới với trang gơ tắt của riêng ta tự tạo.

 

I. Bước 1: QUI ƯỚC GƠ TẮT CHỮ KHÔNG DẤU

 

Chỉ cần nhớ 24 qui ước và 1 ngoại lệ. Xin đọc các qui ước gơ tắt từ trên xuống dưới v́ chúng có quan hệ nối tiếp.

 

A. Phụ âm đầu chữ

Có 7 qui ước:

 

 

(*) C tự động bung ra k khi sau c e, i. Nếu như không muốn bung ra k mà vẫn là c th́ ta gơ phím thoát \ trước khi gơ e, i.

(**) Nếu không muốn bung ra kh mà vẫn là k th́ ta gơ lặp phím k (hoặc gơ phím thoát \ trước khi gơ k).

(***) G tự động bung ra gh, khi sau g là e, i, như ga ga, ge ghe.

(****) NG tự động bung ra ngh, khi sau ng là e, i, như nga nga, nge nghe.

 

B. Phụ âm cuối chữ

Có 3 qui ước:

 

 

Hai phần trên có tất cả 10 qui ước gơ tắt. Chúng được nhiều người biết đến v́ những người đi trước đă nêu ra khi bàn về vấn đề cải tiến chữ quốc ngữ.

 

C. Vần “Nguyên âm ghép + chữ cái”

Đây là phần cuối cùng nhưng quan trọng v́ tŕnh bày cách gơ tắt có hệ thống cho 39 vần không dấu, vốn có 3 hoặc 4 chữ cái, xuống c̣n 2 chữ cái cho mỗi vần.

 

Tiếng Việt hiện có tất cả 44 vần không dấu “Nguyên âm ghép + chữ cái”.

Trong đó, 5 vần: oong, oanh, uenh, oach, uech đă được gơ tắt là oog, oah, ueh, oak, uek như vừa tŕnh bày ở trên (xem ví dụ phần I.B).    

 

C̣n lại 39 vần:

 

 

Trong đó có:

- Các nguyên âm ghép: ua, oe, ie hay ye, oa, uo, uye.

- Các chữ cái cuối:  t, p, c, n, m, ng, i hay y, u hay o.

 

39 vần nầy được gơ tắt c̣n 2 chữ cái cho mỗi vần, bằng cách:

- Rút gọn nguyên âm ghép c̣n một nguyên âm. Và

- Thay chữ cái cuối bằng một chữ cái khác.

 

Rút gọn nguyên âm ghép c̣n một nguyên âm. Có 6 qui ước và 1 ngoại lệ:

 

A = ua 

E = oe

I = ie, ye

O = oa …… (Ngoại lệ: A = oa cho vần “oay”)                     

U = uo

Y = uye

 

Thay chữ cái cuối bằng một chữ cái khác. Có 8 qui ước:

 

D = t

F = p

S = c

 

L = n

V = m

Z = ng

 

J = i, y

W = o, u

 

Ráp 6 nguyên âm rút gọn vào 8 chữ cái cuối khác, ta gơ tắt được 39 vần trên mỗi vần chỉ c̣n 2 chữ cái. Do đó, chỉ cần nhớ 14 qui ước trên, ta dễ dàng nhớ được 39 vần gơ tắt sau:

 

 

Sau đây là ví dụ cho 39 vần gơ tắt trên. Các ví dụ tổng hợp tất cả qui ước gơ tắt ở các phần trên để cho thấy nhiều chữ được gơ tắt rất nhanh.

 

 

II. Bước 2: HẠ TẢI WINVNKEY

 

WinVNKey miễn phí. Vào trang nhà của WinVNKey http://winvnkey.sf.net, nhấn chữ “Download”, sẽ hiện ra trang chứa các phiên bản. Ta hăy tải xuống phiên bản mới nhất.

 

Những ai chưa thạo máy vi tính, có thể đọc thêm bài hướng dẫn căn bản “Hạ tải WinVNKey & Gơ chữ Việt” để biết cách hạ tải. Xin xem ở đường dẫn sau: http://chuvietnhanh.sf.net/HaTaiWinvnkeyVaGoChuViet.htm .

 

III. Bước : ĐIỀU CHỈNH WINVNKEY ĐỂ GƠ TẮT CHỮ KHÔNG DẤU

 

a) Chạy WinVNKey 5.4.444 hoặc mới hơn.

b) Nếu thích giao diện tiếng Việt, nhấn nút Run ở trang Main, xong chọn “Hiển thị chữ Việt”.

c) Ở trang Chính (Main), chọn như sau:

 

 

H́nh 1: Trang Chính khi chỉ dùng phương pháp gơ tắt “Cách Tubinhtran (không dấu)”.

 

d) Các chữ màu xanh trong khung WinVNKey đều là đường dẫn để xem thêm thông tin liên hệ. Nhấn chữ "Macro" ở H́nh 1, sẽ hiện ra khung “Chọn Lựa Macro”> chọn trang “Tệp Macros”> trong hộp nhỏ kế chữ “Trang Macro” chọn “số 4 Vần Lười: phải gơ ở sau cụm âm Việt” > chọn bôi đen “Cách Tubinhtran không dấu”, như h́nh sau đây.

 

 

H́nh 2: Khung “Chọn Lựa Macro” khi dùng phương pháp gơ tắt “Cách Tubinhtran (không dấu)”.

 

Khi chọn ô số 7 “Cách Tubinhtran (không dấu)” ở hộp bên trái th́ ta sẽ thấy hộp bên phải liệt kê các macros gơ tắt.

e) Điều chỉnh xong như trên là có thể bắt đầu dùng phương pháp gơ tắt chữ không dấu theo các qui ước gơ tắt đă tŕnh bày ở trên (phần I).

 

IV. Bước 4: ĐIỀU CHỈNH WINVNKEY ĐỂ DÙNG CHUNG PHƯƠNG PHÁP MỚI VỚI TRANG GƠ TẮT CỦA RIÊNG TA TỰ TẠO

 

Nếu ta muốn tự qui ước một số từ thường dùng như: |dc = duoc| |vn = Viet Nam|, v.v…, ta có thể cài vào tệp gơ tắt của riêng ta, có tên như “Thường Dùng”, trong khung “Chọn Lựa Macro”.

 

Để kết hợp phương pháp gơ tắt với tệp (file) gơ tắt “Thường Dùng, ta thực hiện:

 

a) Làm các bước như vừa tŕnh bày ở trên trong phần III, chỉ trừ bước III.c là khác. Ở bước III.c, ta chọn lại như sau: thêm “Từ Lười” vào hộp Macro, như h́nh sau đây.

 

 

H́nh 3: Trang Chính khi dùng kết hợp phương pháp gơ tắt  với các tệp gơ tắt của riêng ta.

 

b) Nhấn chuột chữ "Macro" ở h́nh trên, sẽ hiện ra khung “Chọn Lựa Macro”. Trong khung này, chọn trang “Tệp Macros”> trong hộp nhỏ kế chữ “Trang Macro” chọn “6. Từ Lười: phải gơ ở đầu cụm chữ…” > chọn bôi đen “Thường dùng”, như h́nh sau:

 

 

H́nh 4: Khung “Chọn Lựa Macro” khi kết hợp phương pháp gơ tắt  với các tệp gơ tắt của riêng ta.

 

c) Nhấn nút “Biên soạn”, ở góc dưới khung “Chọn Lựa Macro”, sẽ hiện ra khung “Biên soạn Macro Từ Lười” để ta cài đặt, thêm bớt các qui ước gơ tắt của riêng ta cho tệp “Thường dùng”, như h́nh sau:

 

 

H́nh 5: Khung “Biên soạn Macro Từ Lười” cho tệp gơ tắt “Thường dùng”.

 

Ví dụ, muốn thêm macro |dc = duoc| vào tệp “Thường Dùng”, ta làm như sau:

- Nhấn nút “Thêm”.

- Gơ macro “dc” và “duoc” vào 2 ô dưới đáy.

- Nhấn nút “Nhập vào”. Tức th́, macro |dc = duoc| sẽ thêm vào khung ở trên.

- Sau cùng, nhấn nút X ở góc trên để đóng lại và macro |dc = duoc| sẽ được lưu trữ.

 

Điều chỉnh như trên là có thể dùng chung phương pháp gơ tắt chữ không dấu với tệp gơ tắt của riêng ta tự tạo. 

 

V. LỜI CUỐI

 

Gơ tắt chữ Việt có dấu: Cách gơ tắt chữ có dấu cũng tương tự cách gơ tắt chữ không dấu. Xin đọc bài “Phương pháp mới gơ tắt chữ Việt” ở trang mạng Chữ Việt Nhanh: http://chuvietnhanh.sf.net để được hướng dẫn chi tiết. Hiểu được cách gơ tắt chữ không dấu th́ ta dễ dàng hiểu được cách gơ tắt chữ có dấu.

 

• Chúng tôi xin chân thành tri ân TS Ngô Đ́nh Học đă tiên phong thiết kế lại các trang macro của WinVNKey hầu tích hợp được các đề nghị của bài viết “Tốc kư chữ Việt”.

 

• Trung b́nh, tốn khoảng nửa giờ để nhớ được toàn bộ qui ước gơ tắt: 24 qui ước + 1 ngoại lệ. Tập gơ một vài giờ , ta sẽ thấy rơ sự hữu hiệu của phương pháp gơ tắt chữ Việt không dấu.

 

 

© Trần Tư B́nh (Email: tubinhtran@gmail.com , Web: Chữ Việt Nhanh).

 

 

Tạp chí mạng Chim Việt Cành Nam  http://chimviet.free.fr

 

 

 

 

 

 

 

[ Trang trước ]



 [  Trở Về   ]